Perfumy

Moc zapachu została doceniona dawno temu. Ale zmysł węchu wydawał się być postponowany wobec władzy wzroku (uznanego za najważniejszy m. in. przez Platona), czy słuchu. Zdolność odczuwania zapachów doczekała się jednak afirmacji, swoiste enkomium na jej cześć stworzył Patrick Süskind. „Ludzie bowiem mogą zamykać oczy na wielkość, na grozę, na piękno, i mogą zamykać uszy na melodie albo bałamutne słowa. Ale nie mogą uciec przed zapachem," napisał w „Pachnidle". Zapach towarzyszy nam zawsze, a w pewnym sensie niemal nas definiuje. Oto garść podstawowych informacji o perfumach i kilka rad dotyczących ich wyboru.

Historia

Słowo „perfumy" pochodzi od łacińskiego zwrotu "per fumum", czyli „przez dym". Sztuka ich tworzenia sięga historii starożytnej Mezopotamii i Egiptu, w późniejszych czasach dopracowali ją Rzymianie i Persowie.

Perfumy i perfumerie istniały - oprócz wspomnianych krain - także w Indiach. Najwcześniejsze źródła dotyczące otrzymywania olejku róży Attar znajdujemy w hinduskim tekście Charaka Samhita, który dotyczy wykorzystania substancji naturalnych, takich jak zioła, korzenie, liście, etc.

Najstarszym „zarejestrowanym" chemikiem, który parał się wytworem perfum, okazała się kobieta o imieniu Tapputi. Została wspomniana na tabliczkach klinowych pochodzących z Mezopotamii i datowanych na drugie tysiąclecie przed Chrystusem. Tapputi zajmowała się destylacją kwiatów, olejków i tataraku oraz mieszaniem ich z innymi związkami aromatycznymi, a następnie kilkakrotną filtracją powstałych substancji. Najstarsza perfumeria jednak - jak sadzą archeolodzy - znajdowała w Pyrgos na Cyprze i funkcjonowała jakieś 4000 lat temu.

W czasach starożytnych do tworzenia zapachów wykorzystywano przede wszystkim zioła i przyprawy, m. in. kolendrę, mirt, żywicę, bergamotkę, migdały oraz kwiaty.

Klasyfikacja

Choć przywykliśmy niemal każdy zapach zamknięty we flakoniku nazywać perfumami, istnieje klasyfikacja decydująca o nazwie substancji za kryterium biorąc zawartość olejków zapachowych. I tak wody zapachowe dzielimy na:

- perfumy (pafum): zawierają 15-40% olejków zapachowych

- wody perfumowane (eau de parfum): 10-15% olejków zapachowych

- wody toaletowe (eau de toilette): 5-10 % olejków zapachowych

- wody kolońskie (eau de Cologne): 3-5% olejków zapachowych

- wody odświeżające (eau fraîche): 1-3% olejków zapachowych

Rodziny zapachów

Tu nie ma jednolitej klasyfikacji. Tradycyjnie wymienia się kilka „rodzin" zapachów:

• Kwiatowe - zapachy, w których dominuje woń kwiatowa. Bywają dzielone ze względu na przeważający w nich olejek sporządzony na bazie jednego gatunku kwiatu lub łączący kilka kwiatów w jeden bukiet. Najczęściej podstawę tych zapachów stanowią olejki uzyskiwane z róży, jaśminu, fiołków, konwalii, bzu, narcyza, tuberozy. Przykładem są tu perfumy Beautiful marki Estée Lauder.

• Szyprowe - obejmują woń zbudowaną na kompozycji składającej się z bergamotki, mchu dębowego, paczuli i labdanum. Ta rodzina zapachów pochodzi od perfum stworzonych przez François Coty. Przykładem może być Mitsouko firmy Guerlain.

• Cytrusowe - stara rodzina substancji olfaktorycznych, na którą ze względu na niską trwałość do niedawna składały się tylko wody kolońskie. Zwykle na ich bazie tworzone są perfumy sportowe i tzw. uniseks (przeznaczone dla obojga płci). Przykładem może być Eau D'orange Verte marki Hermès

• Orientalne lub ambrowe. Szeroka klasa zapachów lekko słodkawych, opartych na ambrze i labdanum (żywicy otrzymywanej z młodych gałązek śródziemnomorskich i czarnomorskich krzewów) często w połączeniu z wanilią, bobem Tonka, aromatami kwiatowymi i leśnymi. Przywodzą na myśl obrazy epoki wiktoriańskiej z Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Przykładem zapachu tego rodzaju są perfumy Shalimar marki Guerlain.

• Paprociowe (Fougère) - oparte na bazie lawendy, kumaryny i mchu dębowego. Do tej rodziny należą głownie zapachy dla mężczyzn. Charakteryzują się ostrą wonią roślin zielnych i drzewiastych. Tu przykładem mogą być perfumy Fougère Royale firmy Houbigant.

• Drzewne - zdominowane przez aromaty oparte na tzw. agarwood, drzewie sandałowym, cedrowym i paczuli. Przykładem są tu perfumy Maderas De Oriente marki Myrurgia.

• Skórzane - głównie na bazie miodu, tytoniu, dziegciu. Jasno wyczuwalna jest tu woń skóry i tytoniu.

• Aldehydowe - kategoria dość nowa, utworzona, gdy to zaczęto używać aldehydów do tworzenia kompozycji zapachowych. Należy tu m. in. Chanel No 5.

Znane perfumy i znani producenci

W tej dziedzinie wiele do powiedzenia ma moda. Oczywiście rynek perfumeryjny ma swoje lata i dlatego także tu możemy mówić o „klasykach". Co i rusz jednak pojawiają się kolejne propozycje znanych i mniej znanych marek sprawiając, że wybór perfum staje się prawdziwym wyzwaniem, nie wspominając już o cenach, które mogą przyprawić o zawrót głowy.

Tak się jakoś złożyło, że najwybitniejsi projektanci zechcieli mieć swój udział w kreowaniu zapachów „noszonych" na i poza wybiegiem. najpopularniejsi ludzie świata mody stworzyli perfumy, których posiadanie oznaczało styl, prestiż, bycie na topie. Wśród tych kreatorów są m. in. Coco Chanel, Christian Dior, Paco Rabanne, Calvin Klein, Jean Paul Gaultier, Miuccia Prada, Giorgio Armani. Do tej galerii postaci sukcesywnie dołączali ludzie znani z innych dziedzin - aktorzy, muzycy, sportowcy. Swoistym kryterium sukcesu okazało się sygnowanie perfum swoim nazwiskiem lub też stworzenie własnej kompozycji. I tak autorskie perfumy promują m. in.: Enrique Iglesias, Kylie Minogue, Cher, Joan Crawford, Joan Collins, Elizabeth Taylor, Sarah Jessica Parker, David Beckham, Carlos Santana.

Jak wybrać odpowiednie perfumy

W zasadzie trudno o nienaruszalne reguły. Wybór zapachu jest niemal intymny, mamy tu bowiem do czynienia z wysokim stopniem indywidualizacji. Określony zapach doskonale odpowiada osobowości danego człowieka, innemu wydaje się nie pasować jak źle dobrany element garderoby. Powszechnie przyjęło się, że zapachy cytrusowe kojarzą się ze sportem i nie są przeznaczone dla określonej płci. Specyfika zapachów paprociowych i drzewnych kojarzy się z tym, co w kulturze masowej uznane za męskie. Woń kwiatowa zwykle przeznaczona jest dla pań, przy czym według obiegowej opinii dla brunetek odpowiednia jest woń orientalna, dla blondynek zaś kwiatowa. Poza tym, z pewnością warto pamiętać o tym, by:

- testować zapach na skórze; na papierku czy ubraniu nie można ocenić, jak będzie współgrał ze skórą;

- nie perfumować się przed wizytą w perfumerii i nie próbować oceniać kilku zapachów jednocześnie, bowiem zmysł powonienia łatwo daje się wówczas zwieść;

- nie kupować perfum tylko ze względu na markę, trzeba sprawdzić, czy dany zapach nam odpowiada;

- perfumować miejsca, w których krew krąży najintensywniej (kark, przeguby rąk, dekolt); można też spryskać perfumami wewnętrzną stronę sukienki czy żakietu oraz skropić włosy;

- stosując bardzo intensywne perfumy w sprayu można rozpylić je w powietrzu, a następnie przejść przez "chmurę zapachu";

- nie przesadzić z ilością zastosowanych perfum, tj. mieć wzgląd na otoczenie i nie narażać innych na wdychanie naszych perfum - nie wszyscy muszą podzielać nasz gust;

- nie mieszać zapachów;

- nie wcierać perfum w skórę, może to bowiem wywołać podrażnienie;

- dobierać perfumy do pory roku (zimą poleca się intensywniejsze zapachy) dnia (wieczorem można postawić na zapachy odurzające) i okoliczności.